Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości to temat, który bywa często nieco niejasny i może być źródłem wielu mitów oraz nieporozumień. Często myślimy o osobach z zaburzeniami osobowości jako o "trudnych" lub "dziwacznych", nie rozumiejąc, że te trudności są częścią głęboko zakorzenionych wzorców myślenia, odczuwania i zachowania, które kształtują się przez całe życie. Zaburzenia osobowości są naprawdę skomplikowane i mogą prowadzić do ogromnego cierpienia zarówno u osób, które się z nimi zmagają, jak i u ich bliskich.

Chociaż zaburzenia osobowości są trudne do zrozumienia, warto pamiętać, że ich podłoże ma charakter psychologiczny, a nie moralny. Są to zaburzenia, które mogą rozwijać się przez lata w odpowiedzi na trudne doświadczenia z dzieciństwa, traumę, zaniedbanie lub inne trudności życiowe. Niezależnie od tego, co sprawiło, że dana osoba znalazła się w takim stanie, warto wiedzieć, że pomoc jest dostępna, a leczenie jest możliwe.

‍

Czym są zaburzenia osobowości?

Zaburzenia osobowości to trwałe wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które odbiegają od oczekiwań danej kultury i które mogą prowadzić do problemów w relacjach międzyludzkich oraz w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami. Osoby z zaburzeniami osobowości mogą mieć trudności z adaptowaniem się do nowych sytuacji, co prowadzi do częstych konfliktów, samotności, a także poczucia frustracji i bezsilności. Istnieje kilka typów zaburzeń osobowości, a ich objawy mogą różnić się w zależności od osoby.

Rodzaje zaburzeń osobowości

Osobowość borderline (BPD) – Osoby z osobowością borderline często doświadczają bardzo intensywnych emocji i trudności w kontrolowaniu swojego nastroju. Charakteryzują się skrajnymi reakcjami emocjonalnymi, które mogą być trudne do zrozumienia dla innych. Przeżywają intensywne zmiany nastroju, mają trudności w utrzymaniu stabilnych relacji i często obawiają się porzucenia. Ich poczucie tożsamości jest często niestabilne, co prowadzi do problemów w podejmowaniu decyzji i kształtowaniu przyszłości.
Osobowość narcystyczna – Osoby z narcystycznym zaburzeniem osobowości mogą wydawać się pewne siebie i pełne uroku, ale skrywają głębokie poczucie nieadekwatności. Przeżywają potrzeby nadmiernego podziwu i uznania, jednocześnie ignorując potrzeby innych ludzi. Mogą wykazywać brak empatii i wykorzystywać innych w relacjach, nie dostrzegając, że te osoby mają również swoje potrzeby i granice.
Osobowość unikająca – Osoby z tym zaburzeniem mają skrajny lęk przed krytyką i odrzuceniem. Unikają sytuacji, w których mogą zostać ocenione, i mają trudności z nawiązywaniem relacji interpersonalnych. Pomimo tego, że pragną bliskości, ich lęk przed odrzuceniem sprawia, że często się izolują, co prowadzi do poczucia samotności i niezrozumienia.
Osobowość zależna – Osoby z tym zaburzeniem mają silną potrzebę bycia zależnymi od innych, często nie potrafią podejmować decyzji samodzielnie i boją się utraty wsparcia. Przeżywają intensywny lęk przed odrzuceniem i porzuceniem, przez co stają się nadmiernie podporządkowane innym ludziom, co prowadzi do trudności w zachowywaniu zdrowych granic w relacjach.
Osobowość obsesyjno-kompulsyjna (OCPD) – Osoby z tym zaburzeniem mają tendencję do bycia perfekcjonistami, przywiązują dużą wagę do porządku, kontroli i szczegółów. Często są nadmiernie sumienne i mają trudności z delegowaniem zadań, co może prowadzić do wypalenia i problemów w relacjach interpersonalnych. Ich potrzeba kontroli może sprawiać wrażenie sztywności i trudności w przystosowaniu się do zmieniających się okoliczności.
Osobowość paranoiczna – Osoby z tym zaburzeniem są bardzo podejrzliwe wobec innych, często wierzą, że inni mają złe intencje wobec nich, nawet bez dowodów na to. Tego rodzaju myślenie utrudnia nawiązywanie z nimi zaufania i prowadzi do poczucia izolacji.

‍

Jak zaburzenia osobowości wpływają na życie?

Zaburzenia osobowości mogą wpływać na niemal każdy aspekt życia osoby, która się z nimi zmaga. Relacje międzyludzkie – zarówno te zawodowe, jak i prywatne – mogą być wyjątkowo trudne. Osoby z zaburzeniami osobowości mogą mieć trudności w utrzymaniu długotrwałych relacji, a ich zachowanie może powodować napięcia i konflikty z innymi. W życiu codziennym mogą doświadczać trudności w radzeniu sobie ze stresem, podejmowaniu decyzji czy w osiąganiu celów.

Co więcej, osoby z zaburzeniami osobowości mogą przeżywać problemy z poczuciem tożsamości i emocjonalnym samopoczuciem. Ich reakcje emocjonalne mogą być skrajne, a próby kontrolowania emocji mogą prowadzić do jeszcze większego chaosu wewnętrznego. Mogą także mieć problemy z zaakceptowaniem siebie, co często objawia się w postaci niskiej samooceny.

‍

Terapia CBT w leczeniu zaburzeń osobowości

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najbardziej efektywnych metod leczenia osób z zaburzeniami osobowości. Pomaga w zrozumieniu, jakie mechanizmy myślowe i emocjonalne stoją za trudnymi zachowaniami i wzorcami, które dominują w życiu osoby z tym zaburzeniem.

W terapii CBT dla osób z zaburzeniami osobowości:

Pracuje się nad identyfikowaniem negatywnych wzorców myślenia – Pomaga to w rozpoznaniu, jak myśli o sobie i innych wpływają na zachowanie.
Wprowadza się stopniowe zmiany w zachowaniach – CBT pozwala stopniowo zmieniać nieadaptacyjne wzorce zachowań, które utrudniają życie.
Uczy się radzenia sobie z emocjami – Terapia pomaga zrozumieć, jak radzić sobie z emocjami w sposób zdrowy i konstruktywny.
Zwiększa się zdolność do budowania zdrowych relacji – CBT uczy, jak komunikować się i ustanawiać zdrowe granice w relacjach międzyludzkich.

‍

Zaburzenia osobowości to nie wyrok – to trudności, które można przezwyciężyć. Zrozumienie, wsparcie i profesjonalna pomoc w terapii są kluczem do poprawy jakości życia. Każdy człowiek zasługuje na życie pełne spełnienia, miłości i satysfakcji. Jeśli zauważasz u siebie objawy zaburzeń osobowości, nie musisz tego przechodzić samodzielnie. Terapia CBT daje Ci narzędzia do zmiany i rozwoju, pomagając w budowaniu zdrowszych, bardziej satysfakcjonujących relacji oraz poczucia własnej wartości.